အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ သိမွတ္စရာ..............

အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ မိမိတို႕၏ အသက္အရြယ္အလိုက္ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးသင့္သည္မ်ားရွိေပရာ ေအာက္တြင္ ေဖာ္ျပ ထားေသာ စစ္ေဆးမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္ အႏၲရာယ္ရွိနိင္ေသာ ေရာဂါမ်ားေဘး
မွ ၾကိဳတင္ ကာကြယ္နိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

၁။ ႏွလံုးက်န္းမာေရးအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း

ႏွလံုးေရာဂါသည္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ ေရာဂါတမ်ဳိးျဖစ္ျပီး ရင္သားကင္ဆာႏွင့္ ေသဆံုးေသာဦးေရထက္ အဆေပါင္း ေျခာက္ဆခန္႕ပိုမ်ားပါသည္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါ၏ ၈၀% သည္ က်န္းမာေရးနွင့္ ညီမွ်ေသာ အစား အေသာက္မ်ားကို စားသံုးျခင္း၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မွန္မွန္ျပဳလုပ္ျခင္း စသည့္ လူေနမႈပံုစံေျပာင္းလဲရံုျဖင့္ ကာကြယ္နိုင္ မည္ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈႏွင့္ မ်ားစြာဆက္စပ္ေနေသာ ေသြးထဲတြင္ရွိေသာ (ကိုလက္စထေရာ) ကို စစ္ျခင္းျဖင့္ မိမိအား အက်ဳိးျဖစ္ေစမည့္ (ကိုလက္စထေရာ) HDL မိမိအား ဆိုးက်ဳိးကိုျဖစ္ေစနိုင္ေသာ (ကိုလက္စထေရာ) LDL နွင့္ ေသြးထဲတြင္ရွိေသာ အဆီပမာဏ triglycerides တို႕ကိုသိနိုင္ပါသည္။ အကယ္၍ အမ်ဳိးသမီးတေယာက္သည္ နွလံုးခုန္မမွန္ျခင္း၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း၊ အသက္ရႈက်ပ္ျခင္းမ်ားရွိပါလွ်င္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျပီး ႏွလံုးကိုစမ္းသပ္ျခင္း ျဖစ္ေသာ stress ECG ကိုလုပ္သင့္ေပသည္။ ယင္းသို႕လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ သင့္ႏွလံုးကို ေသြးေထာက္ပံ့မႈ နည္းမနည္းကို သိရွိနိုင္ေပသည္။ ထုိ႕အတူပင္ ေသြးေပါင္ျမင့္တက္ျခင္းသည္လည္း သင့္ကို ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ရန္ တြန္းပို႕နိုင္သည္္ျဖစ္သျဖင့္ သင့္မိသားစု ဆရာဝန္မွ သင့္အား ေသြးေပါင္တိုင္းမည္ျဖစ္သည္။ ေသြးခ်ဳိဆီးခ်ဳိ ျဖစ္ပြားျခင္းသည္လည္း ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ဖို႕ အလားအလာ မ်ားစြာရွိသည္မို႕ သင့္တြင္ ေသြးခ်ဳိ-ဆီးခ်ဳိရွိေသာ မိသားစုရာဇဝင္ရွိမည္၊ သို႔မဟုတ္ သင့္ကိုယ္အေလးခ်ိန္ သည္ ပံုမွန္ထက္ပိုေနမည္ဆိုပါလွ်င္ ေသြးခ်ဳိ-ဆီးခ်ဳိ ရွိ-မရွိကိုပါ စစ္သင့္ေပသည္။

၂။ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း

အမ်ဳိးသမီးတေယာက္သည္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေတြ႕အၾကံဳရွိျပီး သုံးနွစ္အတြင္း သို႕မဟုတ္ အသက္ ၂၁ နွစ္ ျပည့္ျပီး သည့္အခ်ိန္မွ စ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကုို စစ္ေဆးသည့္ နည္းလမ္းတခုျဖစ္သည့္ pap test ကိုျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။
pap test ဆိုသည္မွာ သားအိမ္ေခါင္းမွ ဆဲလ္အနည္းငယ္ကိုယူကာ ကင္ဆာျဖစ္ေစနုိင္ေသာ သို႕မဟုတ္ ကင္ဆာျဖစ္ေနလွ်င္ ျဖစ္ပြားတတ္ေသာ ဆဲလ္္မ်ား၏ ပံုစံ လကၡဏာမ်ားကုိ ရွာေဖြျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ သင့္အသက္ ၃၀ မျပည့္မွီအထိ ယင္းစမ္းသပ္ျခင္းကို တႏွစ္တခါ ျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။ အသက္၃၀ ျပည့္ျပီး pap test ၃ခါစလံုးတြင္ ပံုမွန္ျဖစ္ေနေသာ အမ်ဳိးသမီးတေယာက္သည္ ေနာင္ ၂နွစ္ သို႕မဟုတ္ ၃ႏွစ္ၾကာေသာ အခါမွ တခါလုပ္လွ်င္လည္း ရနိုင္ေပသည္။
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာသည္ United States တြင္ ေသဆံုးမႈမ်ားေသာ ေရာဂါျဖစ္ေသာ္လည္း pap test ကို က်ယ္က်ယ္ ျပန္႕ျပန္႕စစ္ျခင္းအားျဖင့္ ေရာဂါကို အေစာပိုင္းကာလတြင္ပင္ သိရွိနိုင္ေသာေၾကာင့္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာေၾကာင့္ pap test ပံုမွန္မဟုတ္ေသာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကိုျဖစ္ေစရာတြင္ အဓိက ျဖစ္ေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ တမ်ဳိးျဖစ္သည့္ human papiloma virus (HPV) ကို စစ္ေဆးသင့္ေပသည္။
HPVသည္လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာဗိုင္းရပ္စ္တမ်ဳိးျဖစ္ျပီးယင္းသုိ႕စစ္ျခင္းအားျဖင့္သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ
ႏွင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ ဆက္စပ္မႈမ်ားကို သိနိုင္ေပသည္။
အမ်ဳိးသမီးတေယာက္သည္ အသက္၃၀ ႏွင့္ေအာက္အရြယ္ျဖစ္ျပီး pap test သည္ ပံုမွန္မဟုတ္ျခင္း သို႕မဟုတ္ မေသခ်ာခဲ့လွ်င္ HPV ဗိုင္းရပ္စ္ကို စစ္ရမည္ျဖစ္ျပီး၊ အသက္၃၀ အထက္ျဖစ္ခဲ့ပါမူ pap test လုပ္စဥ္ကတည္းကပင္ HPV ဗိုင္းရပ္စ္ကို စစ္ရမည္ျဖစ္သည္။
ယခုအခါယင္းဗိုင္းရပ္စ္အတြက္ ကာကြယ္ေဆးမ်ားေပၚေနျပီျဖစ္ျပီး အသက္ ၁၁ ႏွစ္မွ ၁၂ နွစ္ မိန္းကေလးမ်ားကို ထိုးနိုင္သည္။ ယင္းေဆးကိုပင္ အသက္ ၁၃ နွစ္မွ ၂၆ ႏွစ္ အထိ ယခင္ကာကြယ္ေဆးထိုးမထားေသာ သူမ်ား၊ သို႕မဟုတ္ ေဆးပတ္လည္ေအာင္ မထိုးထားေသာ သူမ်ား ကို ထိုးေပးနိုင္ျပီျဖစ္သည္။ ယင္းေဆးကို ထုိုးျခင္းျဖင့္ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာကို ကာကြယ္ရာတြင္ ၉၀% ထိေရာက္မည္ျဖစ္သည္။


၃။ ရင္သားကင္ဆာအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း

အသက္ ၄၀ ႏွင့္အထက္ အမ်ဳးိသမီးမ်ား သည္ ရင္သားကို ဓါတ္မွန္ရုိက္ျခင္းတမ်ဳိးျဖစ္ေသာ mammogram ကို တႏွစ္ သို႕မဟုတ္ ၂ႏွစ္တၾကိမ္ ျပဳလုပ္သင့္ေပသည္။ အသက္ ၅၀ ႏွင့္အထက္ အမ်ဳိး သမီးမ်ားတြင္ေတာ့ ၁ႏွစ္တၾကိမ္ ျပဳလုပ္သင့္ေပသည္။ ရင္သားကင္ဆာ ကို အဆင့္ ၁ တြင္ သိရွိနုိင္ခဲ့ပါလွ်င္ ၉၇% မွာ ကုသနိုင္ေသာေရာဂါျဖစ္ေသာ္လည္း mammogram ကိုျပဳလုပ္ရန္ ေႏွာင့္ေနွးမႈမ်ားေၾကာင့္ အခက္အခဲ မ်ားစြာ ရွိေနေသးေပသည္။ ထို႕အျပင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ အသက္ ၂၀ မွ ၃၀ အတြင္း မိသားစုဆရာဝန္ထံတြင္ ၃ နွစ္လွ်င္ တၾကိမ္ ရင္သား စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္သင့္ျပီး ရင္သား တြင္ မသၤကာဖြယ္ အဖုအက်ိတ္မ်ား ရွိမရွိကို စစ္ေဆးသင့္ေပသည္။ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္လွ်င္ ရင္သား စမ္းသပ္မႈကို ၁ႏွစ္လွ်င္ တၾကိမ္ ျပဳလုပ္သင့္ေပသည္။ သုိ႕မဟုတ္ မိသားစု ဆရာဝန္ထံမွ မည္သုိ႕မည္ပံုစမ္းသပ္ရမည္ကို သင္ၾကားသင့္္ေပသည္။


၄။ အူမၾကီး ကင္ဆာအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း

အူမၾကီးကင္ဆာသည္အမ်ဳိးသားမ်ားတြင္သာမကအမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္လည္းျဖစ္ပြားမႈမ်ားလာေသာေရာဂါတမ်ဳိးျဖစ္သည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ အူမၾကီးကင္ဆာ ျဖစ္ပြားေသာ အမ်ဳိးသမီး ၇၅၀၀၀ ေယာက္ ရွိသည္ဟုဆိုသည္။အူမၾကီးကိုမွန္ေျပာင္းျဖင့္ၾကည့္ျခင္းျဖင့္စအိုမွစျပီးအူမၾကီးတေလွ်ာက္တြင္ကင္ဆာျဖစ္နိုင္ေသာ
လကၡဏာမ်ားကို၊ အလံုးမ်ားကို ျမင္နိုင္မည္ျဖစ္သည္။
မွန္ေျပာင္းမၾကည့္ခင္တရက္တြင္ညႊန္ၾကားထားေသာအစားအေသာက္မ်ားကိုစားသံုးရမည္ျဖစ္ျပီးထိုေန႕မတိုင္ခင္
တညတြင္ဝမ္းႏႈတ္ေဆးေသာက္သံုးရမည္ျဖစ္သည္။ထို႕အျပင္ လုိအပ္ခဲ့ပါလွ်င္ သင့္အား ဝမ္းခ်ဴပါလိမ့္မည္။ယင္း သို႕မွန္ေျပာင္းျဖင့္ၾကည့္ရာတြင္ စမ္းသပ္ခံမည့္ လူအား ေသြးျပန္ေၾကာမွတဆင့္ သင့္စိတ္ကို ျငိမ္ေအာင္သင့္၏ ၾကြက္သားမ်ားအနည္းငယ္ေပ်ာ့ေပ်ာင္းလာေအာင္လုပ္ကာကင္မရာတပ္ထားေသာမွန္ေျပာင္းအေသးကေလးျဖင့္ သင့္စအိုေပါက္မွတဆင့္သင္၏အူမၾကီးအထိၾကည့္မည္ျဖစ္သည္။ထုိသုိ႕ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု
တြင္အျဖစ္အမ်ားဆံုးေသာကင္ဆာေရာဂါကိုၾကိုတင္သိရွိနိုင္မည္ျဖစ္သည္။
္အသက္၅၀ေက်ာ္လွ်င္အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္နုိင္ေသာအမ်ဳိးသားအမ်ဳိးသမီးတိုင္းသည္ (၁၀)နွစ္တၾကိမ္မွန္ေျပာင္း
ၾကည့္သင့္ေပသည္။
သင့္မိသားစုတြင္သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ပြားသူရွိခဲ့ပါလွ်င္ထုိသူေရာဂါျဖစ္ပြားမႈကို သိေသာသင့္မိသားစုဝင္၏ အသက္္ထက္ ၁၀ ႏွစ္ၾကိဳ ျပီး သင္၏ မွန္ေျပာင္းၾကည့္မႈကို ျပဳလုပ္သင့္ေပသည္။


၅။ အေရျပား ကင္ဆာအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း

အသက္(၁၈)ႏွစ္ျပည့္ျပီးေသာသူတိုင္းသည္အေရျပားဆရာဝန္ထံတြင္အေရျပားစစ္ေဆးျခင္းကိုႏွစ္စဥ္ျပဳသင့္ေပ
သည္။ထိုသို႕ဆံစမွေျခဖ်ားအထိပံုမွန္မဟုတ္ေသာအစက္အေပ်ာက္ကေလးမ်ားကိုေလ့လာျခင္းျဖင့္သင့္၏အေရ
ျပားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈကို ၾကိဳတင္သိရွိနိုင္ေပလိမ့္မည္။ လစဥ္လတိုင္းတြင္လည္း သင့္ကိုယ္တိုင္ပင္ မွန္တခ်ပ္ျဖင့္ သင္၏ ဦးေရျပားကို စစ္ေဆးသင့္ေပသည္။ ထုိ႕ေနာက္ သင့္လက္ဖဝါး၊ ေျခဖမိုးႏွင့္ လက္ေမာင္းေအာက္တို႕တြင္ မွည့္အသစ္မ်ား ေပၚလာမလာကို ေသခ်ာစစ္ေဆးသင့္ျပီး သံသယျဖစ္စရာ အမည္းစက္ကေလးမ်ားေပၚလာပါက မိသားစုဆရာဝန္နွင့္တိုင္ပင္သင့္ပါသည္။melamomaဟုေခၚေသာအေရျပားကင္ဆာတမ်ဳိးသည္အေရျပားကင္ဆာ
အားလံုး၏(၄%)ခန္႕သာျဖစ္ပြားေသာ္လည္းအေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုးအေရျပားကင္ဆာအျဖစ္ ေနရာယူထား
ေလသည္။ ၂၀၀၇ တြင္အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ melamoma ျဖစ္ေသာ လူနာအသစ္ ၆၀၀၀၀ ရွိျပီး ၈၀၀၀ ထက္မနည္းေသဆံုးနိုင္ေသာ ထိုေရာဂါသည္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားတြင္ သိရွိနိုင္ပါက အသက္အႏၱရာယ္မွ ကာကြယ္နို္င္မည္ျဖစ္သည္။ထို႕ေၾကာင့္ သင္သည္အမ်ဳိးသမီး တဦးျဖစ္ခ့ဲပါလွ်င္ အဆိုပါစမ္းသပ္မႈ(၅)ခုကိုျပဳလုပ္
ျခင္းျဖင့္သင့္ကံၾကမာဆုိးကိုအတန္အသင့္ေရွာင္ရွားနိုင္မည္ျဖစ္ျပီး အကယ္၍သင္သည္အမ်ဳိးသားတစ္ဦးျဖစ္ကာ
သင္နွင့္သက္ဆိုင္သူအားယင္းစစ္ေဆးမႈမ်ားကိုျပဳလုပ္ေစခဲ့ပါလွ်င္အနာဂတ္တြင္ထိုသူမအေပၚတြင္သင္ျဖစ္ပြားရ
မည့္စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို အတန္အသင့္ ေလ်ာ့ပါးေစမည္ျဖစ္သည္။

Medical Education blog မွ အမ်ိဳးသမီးမ်ား သိရွိႏိုင္ရန္အတြက္ ျပန္လည္မွ်ေ၀ပါသည္.............